«Νομοσχέδιο Υπερταμείου: Ούτε αξιοποίηση, ούτε εκποίηση. Απλώς, μία ομολογία αποτυχίας».
Ομιλία μου στην Επιτροπή Οικονομικών της Βουλής – 30.07.2024
«Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Η συζήτηση των τελευταίων ημερών είχε μεγαλύτερο ενδιαφέρον από ό,τι θα περίμενε κανείς στο κλείσιμο της Βουλής. Όχι, διότι, ήταν εποικοδομητική. Αλλά, διότι, ήταν αποκαλυπτική.
Αποκαλυπτική μιας πολιτικής διγλωσσίας της Κυβέρνησης, που από τη μία προσπαθεί να πείσει ότι είναι αποτελεσματικός εκποιητής της Δημόσιας Περιουσίας, και από την άλλη, προσπαθεί να πείσει ότι μπορεί να την αξιοποιήσει τη Δημόσια Περιουσία της Ελλάδας, καλά, για το μέλλον του τόπου.
Ενδεικτική της διγλωσσίας, είναι από τη μια μεριά η προσπάθεια του εισηγητή της πλειοψηφίας, να μας πείσει πόσα πολλά πρέπει να αλλάξουν, για να πουληθούν σωστά και τα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία της χώρας.
Μάλιστα, τα έντυσε σε έναν κεντροδεξιό μανδύα ισορροπίας, μεταξύ ακραίων νεοφιλελεύθερων πολιτικών και αριστερίστικου δογματισμού, για να μας πει: «Δείτε πόσο και δίκαιοι και αποτελεσματικοί είμαστε στην προσέγγισή μας».
Και από την άλλη, του Διευθύνοντος Συμβούλου του Υπερταμείου, που μας είπε ότι δεν αλλάζει και κάτι σημαντικό με το Νομοσχέδιο, αλλά βάζουμε τις βάσεις για ένα εθνικό sovereign fund. Δηλαδή, ένα Εθνικό Κρατικό Ταμείο.
Πρέπει να πω, ότι μου αρέσει η ιδέα του Διευθύνοντος Συμβούλου. Ένα Εθνικό Κρατικό Ταμείο μαζεύει χρήματα από το πλεόνασμα του Προϋπολογισμού και επενδύει για το καλό των επόμενων γενεών.
Για την ακρίβεια, ορίζεται ως ένα σύνολο παγίων που επενδύεται από το κράτος, για το καλό των πολιτών του.
Πλην όμως, τα πάγια που αναφέρονται στα Εθνικά Κρατικά Ταμεία είναι συνήθως πηγές πλούτου, όπως ορυκτά καύσιμα, που δεν ανήκουν σε μια γενιά, αλλά σε πολλές και σταματούν να παράγουν πλούτο από την ώρα που θα τα εξορύξεις .
Βάζεις, λοιπόν, τα χρήματα σε ένα ταμείο και από εκεί, επενδύεις στις επόμενες γενιές. Το Υπερταμείο δεν κάνει αυτό.
Το ταμείο, για να έχει έσοδα, πουλάει πλουτοπαραγωγικά πάγια, όπως για παράδειγμα, ένα ξενοδοχείο που θα μπορούσε να παράγει ακόμα και αν δεν πουληθεί. Ή δημόσια αγαθά, όπως το νερό, το δίκτυο σιδηροδρόμων, τα λιμάνια, τα οποία, ακόμα και όταν χάνουν χρήματα, προσφέρουν στο κοινό καλό.
Όταν πουλάει την πρώτη κατηγορία, δηλαδή τα πάγια που θα μπορούσαν να δημιουργούν πλούτο για τις επόμενες γενιές, αποδέχεται ότι απέτυχε στην διαχείρισή τους.
Και όταν πουλάει δημόσια αγαθά, που είτε χάνουν είτε κερδίζουν προσφέρουν στο γενικό σύνολο, σημαίνει ότι αποποιείται του δικαιώματος να διαλέξει εκείνο, αν θα τα διαχειρίζεται με κέρδος για το καλό των επόμενων γενεών ή με χασούρα για το καλό της συγκεκριμένης.
Η ίδια η φύση, λοιπόν, των παγίων που διαχειρίζεται το Υπερταμείο, του δημιουργεί μια εσωτερική αντίφαση, η οποία φάνηκε ξεκάθαρα τις προηγούμενες μέρες στις εισηγήσεις της Κυβέρνησης.
Τελικά, εκποιητής ή αξιοποιητής κε Υπουργέ; Και τα δύο, δεν γίνεται.
Όταν όμως βλέπεις μια Κυβέρνηση να περηφανεύεται για δύο διαφορετικά πράγματα πάνω στο ίδιο θέμα, σημαίνει ένα από τα δυο σενάρια: Ή δεν έχει καθαρό στόχο, πάνω στον οποίο να αξιολογηθεί. Ή προσπαθεί να κάνει κάτι εντελώς διαφορετικό και προσπαθεί να το κρύψει πίσω από μια βιτρίνα. Πολύ φοβάμαι, ότι προσπαθεί να κάνει το δεύτερο και θα εξηγήσω γιατί το πιστεύω.
Την Παρασκευή που μας πέρασε, θέσαμε 20 ερωτήματα για το Υπερταμείο, τη δημόσια περιουσία και την πενταετή κυβερνητική διαχείριση.
Απαντήσεις, δεν πήραμε. Αλλά υπάρχουν. Θα τις αναφέρω. Και θα είμαι συνοπτικός.
Πρώτο ερώτημα: Γιατί δεν επαναδιαπραγματεύεται η Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας τους όρους αξιοποίησης της Δημόσιας Περιουσίας; Αλήθεια, γιατί; Τώρα, που βγήκαμε από το Μνημόνια; Τώρα, που πήραμε επενδυτική βαθμίδα; Γιατί δεν αποκαθιστά την «άνευ προηγουμένου απώλεια εθνικής κυριαρχίας» που συνιστούσε, σύμφωνα με τον κο Μητσοτάκη, το Υπερταμείο;
Δεύτερο ερώτημα: Γιατί η Κυβέρνηση, αντί να ακολουθήσει αξιοκρατική και διάφανη διαδικασία ορισμού των Διοικήσεων στις Δημόσιες Επιχειρήσεις, με δημόσια, ανοιχτή προκήρυξη και αυστηρά κριτήρια αξιολόγησης, όπως θα έκανε και ένας αξιοποιητής και ένας εκποιητής, συνεχίζει την πρακτική του διορισμού των «δικών μας παιδιών»;
Τρίτο ερώτημα: Γιατί η Κυβέρνηση, αντί να σχεδιάσει την αξιοποίηση της ανεκμετάλλευτης περιουσίας του Δημοσίου, προχωρά μέσα από το Υπερταμείο στην εκποίηση των πλέον προσοδοφόρων και στρατηγικής σημασίας Δημοσίων Επιχειρήσεων, υπονομεύοντας τη μελλοντική τους συμβολή, στην αξιοποίηση των φυσικών πόρων και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας;
Τέταρτο ερώτημα: Γιατί δεν αξιοποιεί, η Κυβέρνηση, τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες, σε μια ουσιαστική συζήτηση των προτάσεων που έχει καταθέσει, μεταξύ άλλων, το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής, με στόχο να διαμορφωθεί μια ενιαία εθνική στρατηγική, για το πώς, μέσα από την αξιοποίηση της Δημόσιας Περιουσίας, θα διασφαλιστούν πόροι για την ανάπτυξη, ιδίως για δημόσιες επενδύσεις, κοινωνικές υποδομές και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας;
Πέμπτο ερώτημα: Τι ακριβώς έχει αποφέρει σε ταμειακή βάση το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων, μετά από 12 χρόνια εκτέλεσης για να επανεπεδυθούν;
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του Προϋπολογισμού 2023, μετά από 12 χρόνια, το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων έχει αποφέρει, σε ταμειακή βάση, περίπου 8,5 δισ. €. Δηλαδή, ποσό ίσο με τους τόκους μόλις δύο ετών, μετά το PSI. Δεν το λες επιτυχία. Καραμπινάτη αποτυχία, το λες.
Έκτο ερώτημα: Υπάρχει αξιόπιστη και ανεξάρτητη αποτίμηση της αξίας του χαρτοφυλακίου, του Υπερταμείου;
Έβδομο ερώτημα: Πώς επιστρέφεται το όποιο χρηματικό όφελος στο δημόσιο ή στο ευρύτερο δημόσιο, εκεί δηλαδή, όπου προέκυψε η αξία των παγίων που πουλάει;
Όγδοο ερώτημα: Με αυτό το Νομοσχέδιο, τη χρηματική αξία των εταιρειών του Υπερταμείου την λαμβάνει η Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε., χωρίς να έχει δαπανήσει κεφάλαιο για την αγορά τους, αφού δεν προηγήθηκε κοστολόγηση και οικονομική αξιολόγηση των εταιρειών, όπως ακριβώς έγινε και στην περίπτωση της ΕΥΔΑΠ.
Πώς μπορεί να εξυπηρετεί δημόσιο σκοπό η ΕΕΣΥΠ και ταυτόχρονα να μην έχει σχέση με τον δημόσιο τομέα ή τον ευρύτερο δημόσιο τομέα;
Ένατο ερώτημα: Ποια είναι η οικονομική κατάσταση στα ΕΛΤΑ, στα οποία ασκεί άμεση εποπτεία το Υπερταμείο; Έπιασαν τόπο οι «άριστες» διοικήσεις;
Υπάρχει πληροφόρηση, ότι ανατέθηκε σε ελεγκτική εταιρεία έρευνα για τα πεπραγμένα της προηγούμενης διοίκησης, από την τωρινή διοίκηση. Χωρίς, όμως, ακόμα, πόρισμα. Μετά από 2 χρόνια.
Δέκατο ερώτημα: Εταιρεία Δημοσίων Ακινήτων. Τι έκαναν οι διοικήσεις της, 5 χρόνια; Γιατί, αντί να κάνουν τη δουλειά τους, έστω και τώρα, τη δίνουν, με δημόσιο χρήμα, σε εταιρείες συμβούλων;
Εντέκατο ερώτημα: Γιατί οι διευθύνοντες σύμβουλοι στην ΓΑΙΟΣΕ αλλάζουν κάθε χρόνο; Πού είναι τα 10 ηλεκτροκίνητα και τα 10 υδρογονοκίνητα τρένα με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης; Τα τρένα αγνοούνται με το που άλλαξε ο Υπουργός.
Και το ακόμα ωραιότερο: η προσωρινή Διευθύνουσα Σύμβουλος στη ΓΑΙΑΟΣΕ αντικαταστάθηκε από τον πρώην προσωρινό Διευθύνοντα Σύμβουλο στην Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου, κο Μπαλωμένο.
Γιατί δεν αφήνουν τους ανθρώπους να δείξουν τι μπορούν να κάνουν και να τους κρίνουν με αξιοκρατικά κριτήρια; Και ποια ακριβώς ήταν η επιτυχία του κου Μπαλωμένου στην ΕΤΑΔ, για να είναι η καλύτερη επιλογή στην ΓΑΙΑΟΣΕ; Αξιολογήθηκε;
Δωδέκατο ερώτημα: Για τις Ελληνικές Αλυκές: Τι σόι επενδυτική στρατηγική είναι αυτή, που αγοράζει ακριβά και πουλάει φθηνά; Έχουμε αξιολόγηση της απόφασης;
Δέκατο τρίτο ερώτημα: Το Εθνικό Επενδυτικό Ταμείο θα είναι -πρακτικά- θυγατρική του Υπερταμείου. Το τελευταίο, έως σήμερα, έχει να επιδείξει κάτι σημαντικό, αναφορικά με την ανάταξη των δημόσιων οργανισμών και επιχειρήσεων που έχει στο χαρτοφυλάκιό του; Κι αν δεν το έχει πράξει στο παρελθόν, με ποια αξιοπιστία θα το κάνει τώρα;
Δέκατο τέταρτο ερώτημα: Αν δεν κάνω λάθος, προβλέπονται 600 εκατ. ευρώ, ως αντιστάθμισμα για την επιστροφή των εταιρειών ύδατος στο δημόσιο. Εξαγοράζει, δηλαδή, το δημόσιο από το Υπερταμείο, κάτι που του έδωσε για καλύτερη διαχείριση, τζάμπα. Πώς, αυτό, συμβάλει στην αξιοποίηση ή στην εκποίηση;
Δέκατο πέμπτο ερώτημα: Πώς εξηγείται αξιοκρατικά, να δημιουργείται μια επιτροπή από μέλη του Δ.Σ., που να υποβάλλει εισηγήσεις για σημαντικά ζητήματα, όπως αυτά των προσλήψεων και των αμοιβών και τα ίδια μέλη της επιτροπής, ως μέλη του Δ.Σ., να έχουν την αρμοδιότητα έγκρισης αυτών των εισηγήσεων;
Δέκατο έκτο ερώτημα: Για τις αμοιβές, θα καθοριστεί από τώρα ποιο είναι το υψηλότερο όριο ή θα είναι στην διακριτική ευχέρεια κάποιον; Θα συνδέονται οι αμοιβές των Διευθυντών και Γενικών Διευθυντών με κάποιο νομικό πλαίσιο ή τουλάχιστον με KPIs;
Δέκατο έβδομο ερώτημα: Για τις εργασιακές σχέσεις, κάτι που αφορά κυρίως τα ΕΛΤΑ και τις δημόσιες συγκοινωνίες: Από πού προήλθε η αναγκαιότητα για αλλαγή των εσωτερικών κανονισμών λειτουργίας, των οργανογραμμάτων και των κανονισμών προσωπικού, που έρχεται και σε αντίθεση με τη λογική των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, που η ίδια η Κυβέρνηση υποτίθεται επιδιώκει;
Υπενθυμίζω, μόνο, στην Κυβέρνηση, την ευρωπαϊκή οδηγία 2022/2041 που οφείλει να ενσωματώσει άμεσα, για την προώθηση των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων, για τον καθορισμό των μισθών.
Και υπενθυμίζω στην Κυβέρνηση, ότι θα πρέπει να εκπονήσει σχέδιο δράσης, για κάθετη αύξηση των εργαζομένων που καλύπτονται με Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας από μόλις 30% σήμερα (προτελευταία η Ελλάδα στην Ε.Ε.), στο 80%.
Δέκατο όγδοο ερώτημα: Οι δαπάνες για συμβούλους και συμβουλές στο Υπερταμείο ήταν περίπου 5 εκατ. ευρώ το 2023. Πόσο θα φτάσουν για το 2024; Εμείς και έγκυρα δημοσιεύματα λέμε ότι θα φτάσουν τα 20 εκατομμύρια.
Δέκατο ένατο ερώτημα: Γιατί, η Ελλάδα θα πρέπει να διαθέσει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, για να φτιάξει μια νέα γραφειοκρατική δομή, το βαρύγδουπο Εθνικό Επενδυτικό Ταμείο, προκειμένου να χρηματοδοτήσει τομείς τεχνολογικής αιχμής, πράσινα και ψηφιακά έργα, που αφορούν κυρίως Αθηνοκεντρικές εταιρίες, ενώ η χώρα θα μπορούσε να εξυπηρετήσει τον ίδιο στόχο, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης;
Και τελευταία ερώτηση: Τι ένοιαζε, τελικά, τον κο Μητσοτάκη το 2016, όταν χαρακτήριζε το Υπερταμείο «άνευ προηγούμενου απώλεια εθνικής κυριαρχίας»; Η Εθνική Κυριαρχία ή να έχει άνεση να βολεύει τα δικά του παιδιά, σε διοικήσεις και συμβούλους ΔΕΚΟ;
Δυστυχώς, οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα δημιουργούν ένα πλαίσιο αναξιοκρατίας και αδιαφάνειας, που χαρακτηρίζει την Κυβέρνηση.
Ένα πλαίσιο, όπου η Κυβέρνηση γλύφει επάνω, τις διοικήσεις που δεν τις αξιολογεί, αλλά τους δίνει περισσότερα χρήματα, και φτύνει κάτω, τους εργαζόμενους που τους κόβει τις Συλλογικές Συμβάσεις.
Ένα πλαίσιο συμβούλων, οι οποίοι θεωρούν εκ προοιμίου ότι είναι καλοί για το δημόσιο συμφέρον, χωρίς διαδικασίες αξιολόγησης, ενώ θέλει να αξιολογεί δημόσιους υπάλληλους.
Ένα πλαίσιο προσλήψεων που, και η έκθεση του ΑΣΕΠ το 2021 και το πόρισμα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας το 2022, αποφάνθηκαν ότι όλες οι προσλήψεις προσωπικού στην ΕΤΑΔ, από την πολυδιαφημισμένη εφαρμογή της νέας οργανωτικής δομής κατ’ επιταγή του Υπερταμείου, ήταν παράνομες!
Δημιουργεί ένα επικίνδυνο πλαίσιο αποχώρησης του Δημοσίου από κρίσιμους κλάδους της οικονομίας, όπως οι Τράπεζες και τα Δίκτυα της Ενέργειας και οι δημόσιες συγκοινωνίες, αντίθετα στις διεθνείς τάσεις, με τεράστια επιρροή στην δημιουργία ολιγοπωλίων και τελικά αισχροκέρδειας, που βιώνουν στο πετσί τους ευάλωτοι πολίτες, αγρότες, έμποροι και βιοτέχνες που παλεύουν να επιβιώσουν και για αυτό τους δίνετε PASS.
Και δημιουργεί μια στρατιά Χρυσών Παιδιών της Κυβέρνησης, που διαχειρίζονται τη δημόσια περιουσία, χωρίς να υπηρετούν κάποιο συγκεκριμένο στόχο αξιοποίησης ή εκποίησης.
Και θα ήμουν διατεθειμένος να ακολουθήσω την λογική του Υπουργού, που μας είπε: «μεταξύ των «golden boys» και της κριτικής για αποτυχία, εάν δεν κάναμε όσα κάναμε, προτιμώ την κριτική για τα «golden boys»». Aλλά το πρόβλημα είναι ότι, εδώ, έχουμε αναποτελεσματικά «golden boys».
Και δεν θα μπορούσαν ποτέ να είναι αποτελεσματικά, αφού η Κυβέρνηση τούς έχει να κινούνται, χωρίς αξιολόγηση, ανάμεσα στην εκποίηση περιουσίας που προσφέρει κέρδη ή δημόσια αγαθά και στην αξιοποίησή τους.
Η πραγματικότητα είναι, ότι η Κυβέρνηση ούτε sovereign fund φτιάχνει, ούτε διορθώνει κακές πρακτικές για να εκποιήσει και να μειώσει το χρέος ουσιαστικά.
Αυτό που κάνει, είναι να διαχειρίζεται, χωρίς στόχευση, κριτήρια και αποτελεσματικότητα.
Οι τεράστιες αποτυχίες στην ΕΤΑΔ, στις Αλυκές, στα ΕΛΤΑ και στις Δημόσιες Συγκοινωνίες, όπως τα τρένα και τα λεωφορεία, είναι ενδεικτικές.
Άρα, τι κάνει το Υπερταμείο; Πώς δημιουργεί πλούτο για τις επόμενες γενιές; Μειώνει το χρέος τους μέσα από εκποίηση ή δημιουργεί πλούτο μέσα από αξιοποίηση, που θα τον καρπωθούν αυτές;
Τίποτα από όλα αυτά.
Απλώς δημιουργεί μια νέα στρατιά καλά πληρωμένων συμβούλων, που εξυπηρετεί τη Νέα Δημοκρατία για εξαιρετικά πρόσκαιρα μικροκομματικά οφέλη.
Αυτό είναι το Υπερταμείο.
Αλλά, θα ρωτήσει κάποιος και εύλογα: Αν αυτό είναι το Υπερταμείο σήμερα, τι πρέπει να γίνει;
Αυτό, το κρισιμότερο όλων, εικοστό πρώτο ερώτημα, θα το απαντήσουμε αύριο, στην Ολομέλεια».