Πρόγραμμα «Φράσις»: μια νέα, εξωστρεφής πολιτική βιβλίου

Η παρουσία του ελληνικού Πολιτισμού στη διεθνή σκηνή ανατρέπει στερεότυπα και προκαταλήψεις. Κινηματογραφιστές, εικαστικοί, αρχιτέκτονες, σχεδιαστές, συγγραφείς, μουσικοί, άνθρωποι του θεάτρου, διακρίνονται σχεδόν καθημερινά για τα επιτεύγματά τους, συμβάλλοντας στη μεταστροφή του αρνητικού κλίματος που έχουν δημιουργήσει οι οικονομικές, κυρίως, ειδήσεις που έχουν βγει από τη χώρα μας τους τελευταίους μήνες.

Η Ελλάδα που δημιουργεί είναι ζωντανή και η συμμετοχή της στον παγκόσμιο διάλογο των Πολιτισμών εξαιρετικά έντονη. Και αυτή την Ελλάδα θεωρούμε υποχρέωσή μας να τη στηρίξουμε με όλες μας τις διαθέσιμες δυνάμεις.

Με αυτήν ακριβώς τη φιλοσοφία ξεκινήσαμε να δουλεύουμε και για τα θέματα βιβλίου.

Μέσα σε πολύ αντίξοες συνθήκες, σχεδιάσαμε και υλοποιούμε μαζί με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου μια νέα πολιτική για το βιβλίο, που υπηρετεί τέσσερις προτεραιότητες:

– Την προώθηση και ενίσχυση της φιλαναγνωσίας, ιδίως στα παιδιά και τους εφήβους.

– Την έμπρακτη στήριξη των νέων δημιουργών, διότι αυτοί καθορίζουν την παρουσία της χώρας στον παγκόσμιο πολιτιστικό χάρτη.

– Την εξωστρέφεια του ελληνικού βιβλίου, ώστε να αυξηθεί η παρεμβατική μας ικανότητα στον διαπολιτισμικό διάλογο.

– Την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που παρέχουν οι νέες τεχνολογίες, οι οποίες μπορούν να αποδειχθούν πολύτιμος σύμμαχός μας στην προσπάθεια να κερδίσουμε νέους αναγνώστες.

Ηταν σαφές απ’ την πρώτη στιγμή ότι στο σκέλος της εξωστρέφειας έπρεπε να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση, διότι, σ’ αυτή την προσπάθεια, έλειπε απ’ τη «φαρέτρα» μας το πιο αποτελεσματικό όπλο: ένα Πρόγραμμα Επιδότησης Μεταφράσεων ελληνικών βιβλίων.

Το σχετικό Πρόγραμμα του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού όχι μόνο διεκόπη χωρίς σοβαρή αιτιολογία το 2005, αλλά άφησε και σημαντικά χρέη σε εκδοτικούς οίκους του εξωτερικού.

Η Ελλάδα έγινε έτσι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που δεν επιδοτεί τη μετάφραση των βιβλίων της σε ξένες γλώσσες – με τις γνωστές συνέπειες.

Πρώτη μας προτεραιότητα ήταν να βρούμε αυτές τις οφειλές και να δρομολογήσουμε την εξόφλησή τους, ώστε να αποκαταστήσουμε, στον βαθμό που αυτό είναι δυνατόν, την αξιοπιστία μας. Αυτό είναι ένα κρίσιμο στοίχημα, ιδίως μέσα στο παρόν δυσμενές οικονομικό περιβάλλον.

Το δεύτερο βήμα ήταν να επεξεργαστούμε, μαζί με την ομάδα του ΕΚΕΒΙ, το Πρόγραμμα απ’ την αρχή, ώστε να «τρέξει» με ένα εντελώς διαφορετικό τρόπο απ’ ό,τι στο παρελθόν. Ευέλικτα, αποτελεσματικά, ανταγωνιστικά σε σχέση με ομοειδή προγράμματα του εξωτερικού.

Το νέο Πρόγραμμα Επιδότησης Μετάφρασης Ελληνικών Βιβλίων, με το όνομα «Φράσις», θα υλοποιείται πλέον με μέριμνα του ΕΚΕΒΙ, υπό την εποπτεία του ΥΠΠΟΤ. Η ιστοσελίδα του είναι ήδη από την εβδομάδα που μας πέρασε «στον αέρα». Προτεραιότητα θα δοθεί στη νέα δημιουργία, σε έργα που έχουν διακριθεί στην εγχώρια αγορά, σε έργα που πρόκειται να μεταφραστούν σε γλώσσες που μιλιούνται ευρέως ανά τον κόσμο, αλλά και σε γλώσσες χωρών οι αγορές των οποίων ενδιαφέρουν ιδιαίτερα την Ελλάδα αλλά και, αντίστροφα, δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον για την πατρίδα μας. Το σκεπτικό των αποφάσεων της επιτροπής κρίσης, καθώς και τα κριτήρια επιλογής των επιχορηγούμενων έργων, θα αναρτώνται στο Διαδίκτυο, ώστε να είναι γνωστά και προσβάσιμα σε όλους. Ιδιαίτερη μέριμνα έχει ληφθεί για τη στήριξη του ελληνικού θεατρικού έργου, το οποίο τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει μια ιδιαίτερη δυναμική.

Παρότι η χώρα διέρχεται μια δύσκολη περίοδο, είναι στρατηγική μας επιλογή να εξασφαλίσουμε τη σταθερή χρηματοδότηση αυτού του Προγράμματος. Εστω και με ένα σχετικά μικρό κατ’ αρχήν ποσόν. Είμαι βέβαιος ότι και σημαντικοί ιδιωτικοί πολιτιστικοί φορείς του τόπου θα ενδιαφερθούν να στηρίξουν με χορηγίες αυτή την τόσο σημαντική προσπάθεια, και τους καλούμε ένθερμα να το κάνουν.

Ο ελληνικός εκδοτικός κόσμος δοκιμάζεται σκληρά κι αυτό το ξέρουμε όλοι. Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν το ότι το ελληνικό βιβλίο αποκτά εφ’ εξής έναν πολύτιμο σύμμαχο στην προσπάθειά του να ξεπεράσει τα σύνορα της γεωγραφίας και της γλώσσας και να μετρήσει τις δυνάμεις του σε διεθνές επίπεδο.

Πιστεύω βαθιά ότι οι δυνάμεις που θα βγάλουν τη χώρα από την κρίση είναι όχι απλά ζωντανές αλλά πιο παρεμβατικές από ποτέ και με πραγματική διάθεση δημιουργίας με ή χωρίς τη στήριξη του κράτους. Το μόνο που ζητούν από την Πολιτεία είναι να κάνει τη ζωή τους λίγο ευκολότερη. Να τους ανοίγει, όπου και όπως μπορεί, δρόμους.

Νομίζω πως με Προγράμματα σαν το «Φράσις» δείχνουμε πως αφουγκραζόμαστε αυτό το αίτημα και κάνουμε ό,τι μπορούμε για να απαντήσουμε στις ανάγκες κάθε χώρου όχι με λόγια αλλά με πράξεις.