«Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Το θέμα της ασφάλειας των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων που θα συζητήσουμε σήμερα είναι πολύ σημαντικό για δύο βασικούς λόγους:

Πρώτον, γιατί αφορά ένα ζήτημα ιδιαίτερα ευαίσθητο για κάθε Έλληνα, το ζήτημα της προστασίας της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Μιας πηγής δύναμης και έμπνευσης για όλους μας.

Δεύτερον, γιατί σχετίζεται με το αίσθημα ασφαλείας κάθε Έλληνα πολίτη αλλά και τη διεθνή εικόνα της χώρας.

Το θέμα απέκτησε εξαιρετική επικαιρότητα λόγω της πρόσφατης ληστείας στο παλαιό Μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας.

Αυτή η ληστεία χτύπησε αυτόματα και τις δύο ευαίσθητες χορδές που προανέφερα: πλήγωσε τους Έλληνες αλλά και τη διεθνή εικόνα της χώρας.

Ξέρετε όλοι ότι σχεδόν αμέσως μόλις πληροφορήθηκα το γεγονός έθεσα την παραίτησή μου στη διάθεση του Πρωθυπουργού.

Είχα και τις προηγούμενες μέρες την ευκαιρία να εξηγήσω τους λόγους αυτής της παραίτησης αλλά νομίζω πως τώρα, με κάποια χρονική απόσταση απ’ τα πράγματα, μπορώ να γίνω ακόμα πιο συγκεκριμένος.

Καταρχήν υπάρχουν οι λόγοι ευθιξίας.

Όταν είσαι Υπουργός Πολιτισμού και ληστεύουν το Μουσείο της Ολυμπίας, το λιγότερο που μπορείς να κάνεις είναι να παραιτηθείς. Ακόμα κι αν δεν φταις εσύ προσωπικά.

Και χαίρομαι για το γεγονός ότι αρκετοί συνάδελφοί μου στη Βουλή αντιμετώπισαν την ενέργειά μου όχι με καχυποψία ή κυνισμό αλλά με αισθήματα φιλίας και κατανόησης. Θέλω να τους ευχαριστήσω για τη στάση τους.

Υπάρχει όμως κι ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο υπέβαλα την παραίτησή μου, ίσως πιο σημαντικός απ’ τον πρώτο.

Η βία και η εγκληματικότητα στη χώρα μας παίρνουν νέες, πρωτόγνωρες μορφές.

Η ληστεία στο παλαιό Μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας είναι η πρώτη ένοπλη ληστεία σε Μουσείο στα ελληνικά χρονικά.

Αυτό ήταν ένα σοκ για όλους μας. Γιατί και το ’50 και το ’60 υπήρχε φτώχεια και δύσκολες συνθήκες ζωής αλλά ποτέ κανείς δεν διανοήθηκε να ληστέψει μουσείο.

Με αυτή τη ληστεία έσπασε ένα ταμπού. Ξεπεράστηκαν κάποια όρια. Αποδείχθηκε ότι καταστάσεις που θα απευχόμασταν είναι ήδη εδώ και πρέπει να τις αντιμετωπίσουμε.
Υπήρχαν, ήδη από τη διάρρηξη που έγινε στην Εθνική Πινακοθήκη πριν από λίγο καιρό, κάποια προειδοποιητικά σήματα για τον επερχόμενο κίνδυνο.

Αλλά τόσο οι υπηρεσίες του Υπουργείου όσο και η ηγεσία του, δεν τα λάβαμε υπόψη στον βαθμό που έπρεπε.

Θεωρήσαμε το συμβάν μεμονωμένο και δεν είδαμε την υπόγεια δυναμική του.

Κι αυτή την ευθύνη, στο βαθμό που μου αναλογεί, αισθάνθηκα ότι έπρεπε να την αναλάβω.

Ξέρετε όλοι ότι ο Πρόεδρος της Κυβέρνησης με τίμησε με την εμπιστοσύνη του και μου ζήτησε να παραμείνω στη θέση μου.

Τον ευχαρίστησα αλλά διευκρίνισα αμέσως μετά το τέλος της συνάντησής μας, ότι η πολιτική ευθύνη που ανέλαβα, δεν εξέλιπε μετά τη μη αποδοχή της παραίτησής μου.

Αντιθέτως, μεταφράζεται σε επιπλέον πολιτική υποχρέωση.

Η ένοπλη ληστεία στην Ολυμπία, η πρώτη ένοπλη ληστεία σε μουσείο, μας φέρνει αντιμέτωπους με νέα δεδομένα στα θέματα ασφαλείας και φύλαξης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και μας κάνει να ξαναδούμε τις προτεραιότητές μας.

Κυρίως γιατί για πρώτη φορά ετέθη σε κίνδυνο ανθρώπινη ζωή. Και η αξία της ανθρώπινης ζωής είναι πάνω απ’ οτιδήποτε άλλο.

Πολιτική ηγεσία και εργαζόμενοι, μαζί, οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε αυτά τα δεδομένα με τρόπο ώστε να διασφαλίζεται τόσο η προστασία του πολιτιστικού πλούτου της χώρας μας όσο και οι ζωές φυλάκων και επισκεπτών.

Καταρχήν θέλω να υπογραμμίσω ότι υπήρξε άμεση αντίδραση από την Πολιτεία αμέσως μετά το συμβάν.

Πέρα από την επιχείρηση εντοπισμού και σύλληψης των δραστών, που βρίσκεται σε εξέλιξη, έχουν κινητοποιηθεί δυνάμεις της ΕΛΑΣ σε ολόκληρη τη χώρα ώστε να ενισχυθεί άμεσα η προστασία μουσείων και αρχαιολογικών χώρων και έχουν αυξηθεί τα επίπεδα ετοιμότητας.

Παράλληλα έχουν ξεκινήσει επιθεωρήσεις τόσο από τους Εφόρους όσο και από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου και συγκροτήθηκε, την επομένη κιόλας μέρα του συμβάντος, ομάδα εργασίας για να προβεί άμεσα στην επεξεργασία μέτρων για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινόμενου.

Φυσικά υπάρχουν ευθύνες και σε επίπεδο προσώπων για το συγκεκριμένο συμβάν, οι οποίες ήδη αναζητούνται.
Μέχρι το τέλος της εβδομάδας θα έχουμε στα χέρια μας το πόρισμα της κατεπείγουσας ΕΔΕ που διέταξα και όποιος δεν έκανε σωστά τη δουλειά του θα τιμωρηθεί με τον τρόπο που προβλέπεται στην κείμενη νομοθεσία.

Προφανώς όμως δεν μπορούμε και δεν πρέπει να μείνουμε εκεί.

Το λάθος που κάνουμε συνήθως στην Ελλάδα είναι ότι βλέπουμε τα πράγματα προσωποκεντρικά. Μένουμε στην πολιτική ή την προσωπική ευθύνη ενός ατόμου και δεν ψάχνουμε να βρούμε πού πάσχει το σύστημα.

Έτσι δεν μαθαίνουμε ποτέ απ’ τα λάθη μας και ξαναβρισκόμαστε μπροστά στα ίδια αδιέξοδα.

Ακριβώς λοιπόν επειδή η ένοπλη ληστεία της Ολυμπίας αποκάλυψε και αδυναμίες του υπάρχοντος συστήματος γενικά, εμείς κρίναμε αναγκαίες τις εξής ενέργειες σε εθνική κλίμακα:

Πρώτον, τη λήψη άμεσων μέτρων ώστε να αποτρέψουμε αντίστοιχα περιστατικά στο μέλλον.
Δεύτερον, τη λήψη δεύτερης δέσμης μέτρων, επειγόντων αλλά πιο μεσοπρόθεσμων, ώστε να ενισχύσουμε την ασφάλεια των μουσείων μας και των αρχαιολογικών χώρων σε βάθος χρόνου.

Και για τις δύο αυτές κατηγορίες μέτρων δουλεύει εντατικά η ομάδα εργασίας που συστήσαμε στο ΥΠΠΟΤ και στην οποία μετέχουν τόσο υπηρεσιακοί παράγοντες του Υπουργείου μας όσο και επίλεκτα στελέχη της ΕΛΑΣ.

Ας μην έχουμε βέβαια την ψευδαίσθηση ότι εν μία νυκτί θα αλλάξουμε όλα τα κακώς κείμενα.

Δεν πρόκειται για μαγική εικόνα αλλά για πραγματική κατάσταση, που για να αλλάξει θα απαιτηθεί σκληρή και συστηματική δουλειά απ’ όλους μας.

Πιθανότατα αυτή τη στιγμή που μιλάμε, κάποιος, κάπου, σχεδιάζει το επόμενο χτύπημα.

Δική μας δουλειά είναι να κάνουμε ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατόν ώστε να μην ξαναζήσουμε ληστείες σαν αυτή της Ολυμπίας.

Τα άμεσα μέτρα που λαμβάνουμε, έπειτα από υπόδειξη της επιτροπής αυτής, είναι τέσσερα:
1. Ενίσχυση του συστήματος εποπτείας-ελέγχου
2. Άμεση διενέργεια ταχύρυθμης εκπαίδευσης, σε συνεργασία με το Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας
3. Άμεση έκδοση εγχειριδίου οδηγιών ασφαλείας
4. Άμεση αναβάθμιση και αξιοποίηση του υπάρχοντος εξοπλισμού

Καταρχήν, σε ό,τι έχει σχέση με την ενίσχυση του συστήματος εποπτείας-ελέγχου.

Με ευθύνη του Προϊσταμένου της Υπηρεσίας, Περιφερειακής ή Ειδικής Περιφερειακής, θα καθορίζεται σχετικό πρόγραμμα εποπτείας και ελέγχου, το οποίο θα περιλαμβάνει τακτικές και έκτακτες επιθεωρήσεις που θα διενεργούνται σε 24ωρη βάση.

Ο Προϊστάμενος θα ορίζει ένα συντονιστή αυτού του συστήματος ανά Νομό, που θα είναι υπεύθυνος για την παρακολούθηση και εφαρμογή του.

Παράλληλα, σε συνεργασία με το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και την ηγεσία της ΕΛΑΣ, θέτουμε σε εφαρμογή σχέδιο επιτήρησης των Μουσείων της επικράτειας και υποστήριξης του φυλακτικού τους προσωπικού.

Αλλά είναι προφανές ότι πρέπει να δούμε άμεσα και το ζήτημα της εκπαίδευσης των φυλάκων, ώστε να καταφέρνουμε στο μέλλον να προλαμβάνουμε καταστάσεις, αντί να τρέχουμε εκ των υστέρων.

Η εκπαίδευση, σεμιναριακού τύπου, θα έχει καταρχήν διάρκεια έξι ωρών και θα διεξαχθεί σε όλες τις

Περιφερειακές και Ειδικές Περιφερειακές Υπηρεσίες.

Δεν θα είναι μόνο θεωρητική αλλά και πρακτική, με σενάρια αντιμετώπισης σχετικών κινδύνων.

Θα απευθύνεται τόσο στο φυλακτικό προσωπικό όσο και στους συντονιστές του συστήματος εποπτείας-ελέγχου, και το πρόγραμμά του θα καταρτιστεί από τους Προϊσταμένους των Εφορειών σε συνεργασία με την ΕΛΑΣ και τις κατά τόπους Αστυνομικές Διευθύνσεις.

Στην εκπαιδευτική ύλη θα περιλαμβάνονται θέματα αυτοπροστασίας, ασφάλειας και επαγρύπνησης/ευαισθητοποίησης. Ως εκπαιδευτές θα χρησιμοποιηθούν αξιωματικοί της ΕΛΑΣ και στελέχη του Υπουργείου μας.

Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι το μέτρο αυτό θα λάβει μόνιμο χαρακτήρα και θα ενταχθεί σε ένα γενικότερο σχεδιασμό εκπαίδευσης και επιμόρφωσης του φυλακτικού προσωπικού, τόσο του υπάρχοντος όσο και του νεοπροσλαμβανομένου –μονίμου και εποχικού.

Προτεραιότητα είναι επίσης, όπως είπα, και η έκδοση ενός εγχειριδίου που θα καλύπτει θέματα ασφάλειας, αυτοπροστασίας, πρόληψης και αποτροπής κινδύνων, καθώς και εντατικοποίησης της συνεργασίας με τις αρμόδιες Αρχές Ασφαλείας, δηλαδή την ΕΛΑΣ και την Πυροσβεστική Υπηρεσία.

Τώρα, σε ό,τι έχει σχέση με τον εξοπλισμό.

Εδώ πρέπει να πω ότι στο Υπουργείο λειτουργεί Κέντρο Λήψης και Επεξεργασίας Σημάτων Συναγερμού.
Σε όλα τα δημόσια αρχαιολογικά μουσεία και τις συλλογές είναι εγκατεστημένο σύστημα συναγερμού που είναι συνδεδεμένο με το ΚΕΛΕΣΣ.

Επίσης, θέλω να διευκρινίσω ότι η πλειονότητα των δημόσιων αρχαιολογικών μουσείων διαθέτει σύστημα πυρανίχνευσης και κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης.

Αυτό αποδείχθηκε πολύ σημαντικό στην περίπτωση της Ολυμπίας, γιατί όπως γνωρίζετε η ΕΛΑΣ έχει επεξεργαστεί το σχετικό υλικό και έχει συλλέξει πολύτιμα στοιχεία που ελπίζουμε να οδηγήσουν τελικά στη σύλληψη των δραστών.

Αυτό που σκοπεύουμε λοιπόν να κάνουμε άμεσα είναι η επέκταση των συστημάτων πυρανίχνευσης και κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης στο σύνολο των δημόσιων αρχαιολογικών μουσείων και, κυρίως, η άμεση χορήγηση στο σύνολο των φυλάκων που εκτελούν υπηρεσία boutons πανικού, τα οποία θα δίνουν σήμα στο ΚΕΛΕΣΣ και ενδεχομένως στο αντίστοιχο κέντρο της ΕΛΑΣ.

Επίσης θα βελτιώσουμε το σύστημα ενδοεπικοινωνίας των φυλάκων.

Αυτά, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, είναι τα άμεσα μέτρα. Αυτά που προορίζονται να απαντήσουν «εδώ και τώρα» σε ένα καυτό πρόβλημα που δεν σηκώνει αναβολές και καθυστερήσεις.

Αλλά επειδή ως Πολιτεία έχουμε την υποχρέωση να σχεδιάζουμε και για το αύριο, να σχεδιάζουμε δηλαδή και να υλοποιούμε πολιτικές σε βάθος χρόνου, η επιτροπή ήδη επεξεργάζεται μέτρα με μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο χαρακτήρα.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν έχουν τον χαρακτήρα επείγοντος.

Αυτά τα μέτρα είναι τέσσερα.

Το πρώτο, είναι η περαιτέρω αξιολόγηση των κινδύνων σε όλους τους χώρους φύλαξης και έκθεσης αρχαιοτήτων. Αυτό θα μας επιτρέψει να επανακαθορίσουμε τα μέτρα ασφαλείας και να αναβαθμίσουμε τον υφιστάμενο εξοπλισμό, όπου αυτό απαιτείται.

Το δεύτερο, είναι η έμφαση στα θέματα προσωπικού ασφαλείας.

Κι εδώ δεν εννοούμε μόνο στο ποσοτικό ζήτημα, που ασφαλώς είναι ένα ζήτημα που πρέπει να δούμε, αλλά κυρίως στο ποιοτικό.

Γιατί και δέκα φύλακες να βάλουμε σε ένα μουσείο, αν δεν έχουν τη σωστή κατάρτιση και εκπαίδευση, πάλι δεν θα έχουμε λύσει το πρόβλημα.

Επομένως εδώ η πρόταση της επιτροπής είναι να αυστηροποιήσουμε τα κριτήρια επιλογής των νεοπροσλαμβανομένων, υιοθετώντας μια διαδικασία ανάλογη με αυτή που ισχύει για το προσωπικό ασφαλείας των τραπεζών –δηλαδή επιλογή βάσει συγκεκριμένων προδιαγραφών, εκπαίδευση στις Σχολές της Αστυνομίας, κτλ.).

Το τρίτο μέτρο είναι, πέραν της διαρκούς εκπαίδευσης του φυλακτικού προσωπικού, να δρομολογηθεί η εξειδίκευση των στελεχών του Υπουργείου που χειρίζονται θέματα ασφαλείας. Εδώ είναι πολύ χρήσιμη και αξιοποιήσιμη η διεθνής εμπειρία και πρακτική. Οπότε ασφαλώς η ανταλλαγή απόψεων και τεχνογνωσίας με υπεύθυνους ασφαλείας μεγάλων τραπεζών και σημαντικών μουσείων του εξωτερικού είναι επιβεβλημένη.
Τέλος, πρόταση της επιτροπής την οποία και εμείς υιοθετούμε στο ακέραιο είναι να συστηματοποιηθεί η συνεργασία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας με τις Αρχές Ασφαλείας.

Και σήμερα υπάρχει βέβαια καλή συνεργασία με την ΕΛΑΣ και την Πυροσβεστική Υπηρεσία αλλά η συστηματοποίησή της και η επανεξέταση ανά τακτά χρονικά διαστήματα της ακολουθούμενης πολιτικής μόνο καλά αποτελέσματα θα φέρει.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Αυτό που συνέβη στην Ολυμπία πριν από μερικές μέρες ήταν ένα σοβαρό πλήγμα για όλους μας. Κυρίως ηθικό.
Είναι από τα γεγονότα που δημιουργούν ένα «πριν» και ένα «μετά». Που αναδεικνύουν τις αδυναμίες ενός συστήματος αλλά και υπερβάσεις που απαιτούνται για τη βελτίωσή του.

Τα μέτρα που έπρεπε να ληφθούν άμεσα, ελήφθησαν. Και παραμένουμε σε εγρήγορση γιατί είναι βέβαιο ότι κάποιοι εκεί έξω καραδοκούν.

Θα κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε ώστε να μην ξαναζήσουμε κάτι παρόμοιο.

Αλλά είναι σαφές ότι αν θέλουμε να μην ξαναδούμε αντίστοιχα κρούσματα σε μουσεία ή αρχαιολογικούς χώρους της πατρίδας μας, θα πρέπει να μην εφησυχάσουμε μετά τον πρώτο καιρό, όπως γίνεται συνήθως.

Απαιτείται δουλειά σε βάθος χρόνου. Και -κυρίως- χρειάζεται να μαθαίνουμε απ’ τα λάθη μας ώστε να μην τα επαναλαμβάνουμε.

Αυτή εδώ η Επιτροπή, στην οποία μετέχουν εκπρόσωποι όλων των κομμάτων, έχει σημαντικό ρόλο να παίξει σ’ αυτή την εθνική, επιτρέψτε μου να πω, προσπάθεια.

Παρακολουθώντας τη δουλειά που γίνεται, αξιολογώντας τακτικά, προτείνοντας βελτιώσεις όπου και όταν χρειάζεται.

Είμαστε πάντα ανοιχτοί στις προτάσεις και την καλοπροαίρετη κριτική όλων. Το έχουμε αποδείξει.

Σας ευχαριστώ.