Εισήγηση Υπουργού Πολιτισμού και Τουρισμού Παύλου Γερουλάνου κατά την παρουσίαση των πρώτων αποτελεσμάτων του προγράμματος αναβάθμισης υπηρεσιών σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία

«Κατ’ αρχήν ευχαριστώ που ήρθατε. Γνωρίζω ότι αρκετοί από εσάς θα ήθελαν να κάνουμε τέτοιες συναντήσεις πιο συχνά και μάλλον έχετε δίκιο. Αλλά προτιμώ να τις κάνουμε όταν έχουμε ένα θέμα που αξίζει να συζητηθεί. Και αυτό που θα σας αναπτύξω σήμερα πιστεύω ότι αξίζει.

Το πώς συμπεριφερόμαστε στα μνημεία μας λέει πολλά για το ποιοι είμαστε. Το πώς τα εντάσσουμε στην καθημερινότητά μας λέει περισσότερα για τον σύγχρονο πολιτισμό μας απ’ ό,τι λέει για την παράδοσή μας. Ο σεβασμός που έχουμε για αυτά. Ο τρόπος που τα προστατεύουμε. Ο τρόπος που τα αναδεικνύουμε. Η ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχουμε στους επισκέπτες τους. Όλα είναι ενδεικτικά της σχέσης μας μαζί τους. Η σχέση μας αυτή καθορίζεται από πολύ περισσότερα από αυτά που εμπίπτουν στη σφαίρα επιρροής του ΥΠΠΟΤ. Κατά κύριο λόγο καθορίζεται από την παιδεία μας (και δεν εννοώ το Υπουργείο). Αλλά τα θέματα για τα οποία τελικά αποφασίζει να παρέμβει το ΥΠΠΟΤ είναι ενδεικτικά των προτεραιοτήτων της Πολιτείας.

Πριν από ένα χρόνο ξεκινήσαμε το πρόγραμμα αναβάθμισης των υπηρεσιών που παρέχονται στα μνημεία μας. Πιστέψαμε ότι ήταν ένα απαραίτητο βήμα ακόμα και μέσα στην κρίση. Θα έλεγα ιδίως μέσα στην κρίση. Διότι τώρα περισσότερο από ποτέ έχουμε ανάγκη να επενδύσουμε σε κάθε τι που μπορεί να αναβαθμίσει την ζωή μας.

Ένα χρόνο μετά είμαστε εδώ για να παρουσιάσουμε το έργο που έχει γίνει και να σας ενημερώσουμε για το τί θα γίνει από εδώ και πέρα.

Θέλω να ξεκινήσω λέγοντας ότι αυτό που προσπαθήσαμε να κάνουμε την τελευταία χρονιά είναι να προσθέσουμε μια νέα διάσταση στον τρόπο που το ίδιο το ΥΠΠΟΤ αντιμετωπίζει ένα μνημείο.

Αφορά μια νέα διάσταση και όχι απλά αλλαγή νοοτροπίας. Η αλλαγή νοοτροπίας σήμερα στην κοινωνία μας αφορά την αλλαγή σε πράγματα που πορεύονταν λάθος στο παρελθόν, όπως π.χ. η φοροδιαφυγή. Εδώ δεν πορευόμασταν λάθος. Το έργο που έχει κάνει διαχρονικά το ΥΠΠΟΤ για την πολιτιστική μας κληρονομιά είναι τεράστιο. Εμείς απλά ήρθαμε να του δώσουμε μια νέα διάσταση.

Αντί να κοιτάμε περισσότερο την «επιστημονική» διάσταση της κληρονομιάς μας και την ανάγκη να την προστατεύσουμε, προσθέσαμε την σημασία της ανάδειξης τους και της προσβασιμότητας του κοινού σε αυτά.

Στόχος μας πάντα είναι τα μνημεία μας να μας εμπνέουν. Και εμάς που είμαστε πολίτες αυτής της χώρας και τους ξένους επισκέπτες.

Αλλά για να γίνει αυτό πρέπει να αυξηθεί η πρόσβασή μας σε αυτά. Και το πρόγραμμα αναβάθμισης της ποιότητας των υπηρεσιών στα μνημεία μας αφορά ακριβώς αυτό τον στόχο.

Ξεκινήσαμε επενδύοντας ουσιαστικά στην ποιότητα του πολιτιστικού μας πλούτου. Τα μνημεία μας είναι μια πηγή πλούτου, για όλους μας. Αποφέρουν, είτε οικονομικά θέλει να το δει κανείς είτε πολιτισμικά. Είναι ένα πολύ σημαντικό μέρος της ζωής μας. Πολλές φορές τα ξεπερνάμε χωρίς να προσέχουμε τι έχουν να μας δώσουν, αυτό όμως είναι δικό μας πρόβλημα και όχι δικό τους.

Όταν κάναμε έναν απολογισμό της κατάστασης των μνημείων μας, διαπιστώσαμε ότι η Ελλάδα είχε ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά επαναεπισκεψιμότητας των μνημείων. Αυτό προκύπτει από μελέτες που έχουν γίνει, τις οποίες λάβαμε πολύ σοβαρά υπόψη μας και προσπαθήσαμε να δούμε πού έγκειται το πρόβλημα.

Από άλλα μνημεία απουσίαζαν βασικές υπηρεσίες, όπως ένα φυλλάδιο που θα μπορούσε να ενημερώσει τον επισκέπτη, άλλα είχαν θλιβερούς χώρους υγιεινής, υπήρχαν χώροι που είχαν μεν πωλητήριο αλλά δεν είχαν πωλητέα ή πωλητές, κ.ο.κ. Εκεί λοιπόν όπου οι παρεχόμενες υπηρεσίες κρίθηκε ότι δεν ήταν του επιπέδου που θα θέλαμε, ξεκινήσαμε και την αναβάθμιση υπηρεσιών που ήδη υπήρχαν. Διαπιστώσαμε ότι από τα 170 μνημεία, που χρεώνουν εισιτήριο, περίπου 117 δεν παρείχαν ούτε βασικές υπηρεσίες.

Η σημασία λοιπόν, του να επενδύσουμε σε αυτό, έγινε απόλυτη.

Το τριετές πρόγραμμα που ξεκινήσαμε είχε τρεις στόχους:

Ο πρώτος είναι σε σύντομο χρονικό διάστημα, όλα τα μνημεία που χρεώνουν εισιτήρια να φθάσουν σε σημείο να παρέχουν όλες τις βασικές υπηρεσίες. Ο δεύτερος στόχος ήταν κάποια μνημεία, που έχουν την μεγαλύτερη επισκεψιμότητα, κάποια εμβληματικά μνημεία, να παρέχουν όλες τις υπηρεσίες, να αναβαθμιστούν στην Α1 κατηγορία. Και σταδιακά να αναβαθμίσουμε όλες τις υπηρεσίες. Καθώς ξεκινήσαμε τη δουλειά είδαμε ότι κάποια πράγματα υπήρχαν αλλά έπρεπε να αναβαθμιστούν. Η δουλειά που έγινε τον τελευταίο χρόνο, πιστεύω είναι ενδεικτική του πως πρέπει να κάνουμε κάποια πράγματα σε αυτή τη χώρα και ειδικά την εποχή της κρίσης.

Επιγραμματικά θα σας πω ότι από τα 118 μνημεία που δεν είχαν βασικές υπηρεσίες, τα 75 απέκτησαν. 77 μνημεία αναβαθμίστηκαν τουλάχιστον μία κατηγορία, 28 απέκτησαν νερό, 17 απέκτησαν δίγλωσσες πινακίδες και 10 απέκτησαν εκπαιδευτικά προγράμματα.

Είμαστε υπερήφανοι για το αποτέλεσμα αυτής της δουλειάς, αλλά πολύ περισσότερο είμαστε υπερήφανοι για τον τρόπο με τον οποίο έγινε. Διότι εδώ πραγματικά βάλαμε στόχους πολύ συγκεκριμένους, θέσαμε κριτήρια ποιότητας και εμπνεύσαμε όλον τον κόσμο που μπορούσε να βοηθήσει να βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση.

Οι συνεργασίες που δημιουργήσαμε ήταν εξαιρετικά σημαντικές. Ο ΕΟΤ έπαιξε ρόλο, ο ΟΠΑΠ έπαιξε τεράστιο ρόλο και είναι ο βασικός χρηματοδότης. Το ΤΑΠ έπαιξε ρόλο. Συνεργαστήκαμε με το Φάρο τυφλών για να βγάλουμε φυλλάδια σε μορφή Braille, συνεργαστήκαμε με τους ξενοδόχους της Αθήνας για να πάνε τα καινούρια φυλλάδια στην Αθήνα, συνεργαστήκαμε με το Δήμο και τους ξενοδόχους της περιοχής και το Τεχνικό Επιμελητήριο για την αναβάθμιση της Σπιναλόγκας, συνεργαστήκαμε με το Σώμα Ελληνικού Οδηγισμού. Συνεργαστήκαμε με τους Οργανισμούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Κινητοποιήσαμε, δηλαδή, πέρα από τις δικές μας δυνάμεις, όλες τις δυνάμεις που έπρεπε ώστε να καταφέρουμε να πετύχουμε το στόχο μας.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω και την κα. Μενδώνη και την κα. Σημαντώνη για τη μεγάλη συμβολή τους ώστε να προχωρήσει αυτή η προσπάθεια, αλλά πέρα από αυτό, θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσους ανέφερα μόλις τώρα, γιατί μόνο έτσι μπορούμε να καταφέρουμε πράγματα.

Θα έλεγα, μάλιστα, ότι αν κάτι μας διδάσκει αυτή η προσπάθεια, είναι ότι πραγματικά δεν υπάρχει τίποτα που δεν μπορούμε να πετύχουμε αν συνεργαστούμε όλοι μαζί με κοινές προτεραιότητες. Αν θέσουμε κοινές προτεραιότητες που μας συνδέουν όλους και κινητοποιήσουμε τον κόσμο που συμμετέχει, μπορούμε να πετύχουμε πολλά περισσότερα απ’ ό,τι μπορεί καθένας μόνος του. Ειδικά σε μια περίοδο κρίσης, είναι προφανές ότι αυτό είναι κάτι από το οποίο μπορεί να εμπνευστεί κάθε κομμάτι της κοινωνίας μας, η οποία περνά δύσκολες ώρες, αλλά ψάχνει να βρει τους τρόπους από όπου μπορεί να ξεφύγει. Αυτού του είδους οι επιτυχίες, νομίζω ότι δείχνουν τον δρόμο.

Εκτός από όλα αυτά, υπάρχουν και παράλληλα προγράμματα που έτρεξαν τα οποία πιστεύουμε ότι είναι πολύ σημαντικά. Δημιουργήσαμε θεσμικό πλαίσιο για την ίδρυση και αναγνώριση Μουσείων, αναβαθμίσαμε και τον τρόπο με τον οποίο επιστήμονες και τα ΜΜΕ μπορούν να χρησιμοποιήσουν υλικό από τους χώρους αυτούς και επίσης, δουλεύουμε ώστε να εντάξουμε όσα περισσότερα μνημεία γίνεται στον Κατάλογο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco (World Heritage List).

Τι θα γίνει από εδώ και πέρα:

Πέρσι ανακοινώσαμε ότι είναι τριετές το πρόγραμμα. Αυτός είναι ο απολογισμός του πρώτου έτους. Οπως βλέπετε ο στόχος να καταφέρουμε όλα τα μνημεία να παρέχουν βασικές υπηρεσίες έχει υλοποιηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Πρέπει η δουλειά να συνεχιστεί, και την επόμενη χρονιά θα δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση στα μνημεία με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα, ώστε αυτά να αναβαθμιστούν και να ανέλθουν στην Α1 κατηγορία, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι θα παρέχουν όλες τις υπηρεσίες που πρέπει να παρέχουν.

Συνεχίζεται η ποιοτική αξιολόγηση των υπηρεσιών που παρέχονται και απο εκεί προέκυψε η ανάγκη να αποκτήσουν τα μουσεία και τα μνημεία της Ελλάδας μια ενιαία ταυτότητα. Έτσι λοιπόν, προκηρύσσεται σήμερα ανοιχτός διαγωνισμός ιδεών για το λογότυπο «Μνημεία και μουσεία της Ελλάδας» και τις εφαρμογές που αυτό μπορεί να έχει.

Επίσης προχωράμε με τα ηλεκτρονικά εισιτήρια τα οποία θα μας δώσουν την ευκαιρία να παρακολουθούμε πολύ καλύτερα την επισκεψιμότητα των μουσείων και να μπορούμε να αναβαθμίσουμε τις υπηρεσίες. Δηλαδή, θα συνεχίσει το πρόγραμμα, απλώς προσθέτουμε δύο νέες διαστάσεις.

Άφησα τελευταίο ένα θέμα το οποίο θεωρώ σημαντικό. Το άφησα για το τέλος επειδή δεν θα ήθελα ποτέ να θεωρηθεί ότι η αναβάθμιση των υπηρεσιών έχει να κάνει με το τι αποφέρουν τα μουσεία σε εμάς.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι τα μνημεία είναι πηγή πλούτου και για τους επισκέπτες που έρχονται απο το εξωτερικό, είναι προφανής ο τρόπος με τον οποίο συνδέεται ο πολιτισμός με τον τουρισμό σε αυτό το επίπεδο και o τρόπος με τον οποίο οι υπηρεσίες αυτές κάνουν τα μνημεία μας πιο προσβάσιμα και ελκυστικά στους ξένους επισκέπτες.

Θα κλείσω λέγοντας πως αυτό το πρόγραμμα είναι ένα πρόγραμμα δικό μας που αφορά την Ελλάδα, είναι ένας εθνικός στόχος και πέρα και πάνω από οποιεσδήποτε υπηρεσίες παρέχουμε στους ξένους, είναι σημαντικό να ξέρουμε ότι αυτή η αναβάθμιση αφορά εμάς και την ποιότητα της ζωής μας.

Η ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ

Το πρόγραμμα Αναβάθμισης Υπηρεσιών Αρχαιολογικών Χώρων και Μουσείων σχεδιάστηκε το 2010 και βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.

Το πρόγραμμα, 3ετούς διάρκειας, αφορά την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους επισκέπτες, αρχής γενομένης από τους σημαντικότερους χώρους και τους χώρους με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα. Οι παρεχόμενες υπηρεσίες χωρίστηκαν σε 3 κατηγορίες: βασικές, επιθυμητές και εξειδικευμένες. Αντίστοιχα οι χώροι χωρίστηκαν σε 4 κατηγορίες ανάλογα με τις υπηρεσίες που έχριζαν αναβάθμισης.

Κλείνοντας τον πρώτο χρόνο του προγράμματος τα αποτελέσματα έχουν ως εξής:

33 χώροι βρίσκονται στην κατηγορία Α2 (ήταν 18)
102 χώροι βρίσκονται στην κατηγορία Α3 (ήταν 42)
43 χώροι βρίσκονται στην κατηγορία Α4 (ήταν 118)

169 φυλλάδια (με ενιαία ταυτότητα)
120 δίγλωσσες ενημερωτικές πινακίδες σε 17 χώρους
6 δίγλωσσες ενημερωτικές λεζάντες σε 6 μουσεία
νέοι χώροι αφής ή οπτικές διαδρομές σε 4 μουσεία
340 ενημερωτικά δίγλωσσα φυλλάδια σε γραφή Braille
36 νέα εκπαιδευτικά προγράμματα
33 πωλητήρια σε επαναλειτουργία
αυτόματοι πωλητές νερού και αναψυκτικών σε 28 χώρους
επισκευές ή δημιουργία χώρων υγιεινής (και για ΑΜΕΑ) σε 10 χώρους
νέα φυλάκια, εκδοτήρια, πωλητήρια, σε 9 χώρους

Μεγάλες επεμβάσεις σε 6 Αρχαιολογικούς χώρους.

Το πρόγραμμα Αναβάθμιση Αρχαιολογικών Χώρων και Μουσείων, πραγματοποιείται σε συνεργασία των υπηρεσιών του ΥΠΠΟΤ με το ΤΑΠ, και κατά περίπτωση σε συνεργασία με τον ΕΟΤ, με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και εθελοντικές οργανώσεις.

Χορηγός του προγράμματος είναι ο ΟΠΑΠ.